حال که اتفاقات سیاسی اخیر محدودیت در اینترنت و برخی شبکههای مجازی شامل اینستاگرام و تلگرام را روی خطوط ثابت اینترنت، همراه اول و ایرانسل به دنبال داشته، بار دیگر بازار فیلترشکنها داغ شده است. این روزها تعداد پیامهایی که در گوشیهای همراه، ایمیلها و شبکههای مجازی درباره تازهترین فیلترشکنها دست به دست میشود از شماره خبرهای زلزله و حتی اتفاقات اخیر نیز فراتر رفته است. باز پیامهایی به دست مخاطبان میرسد با این مضمون که "فیلترشکنها چگونه کار میکنند"، "فهرست تازهترین فیلترشکنها" و "چگونه یک سایت و اپلیکیشن فیلتر میشود" و ...
و اینهمه درحالیست که کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه براساس ماده ۲۲ قانون جرائم رایانهای با وظیفه نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی و اعضایی شامل دادستان کل کشور (رئیس کارگروه)، وزیر یا نماینده وزیر اطلاعات، وزیر یا نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر یا نماینده وزیر دادگستری، وزیر یا نماینده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر یا نماینده وزیر علوم تحقیقات و فناوری، وزیر یا نماینده وزیر آموزش و پرورش، فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تائید مجلس شورای اسلامی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صداوسیما؛ قوانینی سختگیرانه درباب استفاده از فیلترشکن وضع کرده و متخلفان را براساس احکام وضع شده به مجازات میرساند اما واقعیت این است که فیلترشکنها و طراحان فیلترشکن هنوز بازارشان داغ است.
هرچند کارگروه تعین مصادیق مجرمانه برای دسترسی غیرمجاز به سایتهای فیلتر و محافظت شده مجازات زندان از۹۱ روز تا یک سال و از ۵۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان را برای مجرمان این حوزه درنظر گرفته اما بسیاری از کاربران برای دسترسی به این سایتها و شبکهها از همین نرمافزارهای فیلترشکن به آسانی استفاده میکنند. جالب آن است که حتی بسیاری از مدیران و مسئولان کشوری نیز خود در دوران محدودیت اینترنت خود به فیلترشکنها و فهرستهای بلندبالای آنها روی میآورند.
البته گاه فیلترشکنها برخلاف نامشان برای شکستن محدودیتها استفاده نمیشوند بلکه بهعنوان نرمافزارهایی برای داشتن اطلاعات امن مورد استفاده قرار میگیرند. تمامی فیلترشکنها هم از یک روش استفاده میکنند و آن بکارگیری سیستم وی پی ان vpn و یا پروکسی Proxy است. وی پی انها و پرو کسیها هم هرچند در جزییات تفاوتهای دارند اما به صورت کلی به یک شکل عمل میکنند.
نکته جالب اینجاست که بسیاری از فیلترشکنها رایگان هستند گرچه برخی از آنها مبالغی را از کابران خود دریافت میکنند و باز جالبتر اینکه هرچند استفاده از برخی سایتها فیلتر و ممنوع است اما سایتهای فروشنده فیلترشکن عموما باز هستند.
برنده این روش کیست فیلترکننده یا فیلترشکن فروش؟
هرچه فیلترینگ بیشتری اعمال میشود تعداد فیلترشکنها نیز افزایش پیدا میکند. موج جدید تبلیغ فیلترشکنها در همین روزهای اخیر همزمان با فیلتر شدن تلگرام و اینستاگرام افزایش یافته است هرچند استفاده از فیلترشکنها هزینههای کاربران را گاه افزایش میدهد. با اینوجود این سوال مطرح است که فیلترشکنها چقدر امن هستند و چرا بسیاری از آنها باوجود هزینههای زیادی که برای طراحی آنها صرف شده، رایگان هستند؟
استفاده از فیلترشکن باتوجه به شکل ساختاری هریک از آنها بر این اساس است که مخاطب به سروری دیگر به جز سرور اصلی متصل میشود و همین مسئله باعث میشود تمامی اطلاعات کاربر در سرورهای خدماتدهنده فیلترشکن ذخیره شود و این اطلاعات اغلب برای طراحان فیلترشکن بسیار ارزشمند است. درنتیجه هرچه محدودیت بیشتر شود، استفاده از فیلترشکن رایجتر میشود درنتیجه اطلاعات بیشتری از کاربران ایرانی در سرورهای خارج از کشور ذخیره میشود که از لحاظ امنیتی خطر بزرگی برای کشور محسوب میشود چراکه همین کشورها به راحتی میتوانند از این اطلاعات علیه کشور استفاده کنند. به گونهای که اگر تا قبل از فیلتر شدن فیسبوک و اینروزها تلگرام و ایسنتاگرام اطلاعات کاربران فقط در سرورهای این اپلیکیشن ذخیره میشد، امروز با استفاده از فیلترشکن اطلاعات کابران در کشورهای مختلف ذخیره میشود. بنابراین این سوال مطرح است که آیا افزایش فیلترینگ سایتها و اپلیکیشنها به نفع کشور است؟