۱۲ متر میراثی کجا و ارتفاع پلاسکو کجا!

 مهدی حجت، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران و بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی ۱۸ دی و در جمع خبرنگاران از آغاز کلنگ‌زنی ساختمان ۱۰ طبقه جدید «پلاسکو» خبر داد؛ ساختمانی که براساس صحبت‌هایش قرار است یک پارکینگ و زیرزمین پنج طبقه زیرِ پلاسکوی کنونی و ساختمانی هشت طبقه روی زمین ساخته شود تا یکی از معدود لکه‌های تاریخی باقی مانده در این منطقه از تهران قدیم نیز زیرساخت‌وسازها مخدوش شده و نادیده گرفته شود.

از سوی دیگر اسکندر مختاری، مدیر سابق محور فرهنگی تاریخی تهران که حدود ده روز گذشته نیز در زمان بازدید مسجدجامعی از محوطه‌ی تاریخی اطراف پلاسکو او را همراهی می‌کرد، بررسی‌هایی از وضعیت آثار تاریخی این منطقه انجام داد.

او بعد از دیدن مدرسه «ژاندارک» نکته‌ای را به خبرنگاران یادآور شد، «با نشان دادن دیوارشمالی مدرسه و کلیسای ژاندارک» به صحبت‌های مسئولان شهرداری تهران در رسانه ملی اشاره کرد که قرار است براساس طرح شهرداری؛ «دیوار شمالی پلاسکو که چسبیده به مدرسه و کلیسای تاریخی ژاندارک است خراب و به جای آن ساختمانی بین هشت تا ده طبقه برای پلاسکو ساخته شود»!

اما این هشدار به همین جا ختم نشد بلکه در سالروز پلاسکو نیز مسئولان شهرداری اعلام کردند که کلنگ‌زنی این ساختمان ۱۰ طبقه آغاز می‌شود و البته دراین میان باز هم میراث‌فرهنگی نادیده گرفته شد! تا امروز مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند، هیچ استعلامی از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در این زمینه گرفته نشده است.

براساس ضوابط نباید بیش از ۱۲ متر ارتفاع در ضلع شمالی پلاسکو باشد

اسکندر مختاری با بیان این‌که "۷۵ درصد زمینی که حدود سه هزار متر از ساختمان پلاسکو در آن قرار دارد در حریم ژاندارک است که براساس ضوابط میراث فرهنگی تا ۱۲ متر بیشتر نمی‌تواند ارتفاع داشته باشد،" ادامه می‌دهد: در این شرایط مشخص نیست چطور قصد دارند تا ۱۰ طبقه در این منطقه ارتفاع بسازند، هر چند هنوز هیچ استعلامی از میراث فرهنگی انجام نشده است اما خوشبختانه میراث فرهنگی تاکنون مقابل این طرح و ارتفاع‌ها ایستاده است.

او با اشاره به بیان طرح‌های مطرح شده از سوی مسئولان شهرداری مبنی بر ایجاد پارکینگ در سطحی وسیع و عبور خط حمل و نقل "LRT" از خیابان جمهوری به جای "BRT" توضیح داد: می‌گویند پنج طبقه پارکینگ در زیر زمین ساخته شود، این جا جای ماشین ندارد. از سوی دیگر تبدیل خطوط حمل و نقل به روش جدید در خیابان جمهوری نیز امکان پذیر نیست.

وی هچنین با اشاره به صحبت‌هایی مبنی بر لزوم تخریب ساختمان‌های باقی مانده از فاجعه پلاسکو با این عنوان که آن‌ها دیگر امن نیستند، بیان می‌کند: اگر ایمن نیستند امکان ایمن کردن آن‌ها وجود دارد، چرا این کار را انجام نمی‌دهید؟ بهتر است قبل از تخریب و ساخت پاساژی جدید در مرکز شهر، نگاهی به نمونه‌های مشابه مانند پاساژ «نور» در تقاطع طالقانی و ولی‌عصر(عج) یا پاساژ فردوسی در این خیابان بیندازید، آن‌ها نمونه‌های نادرستی از انجام این اتفاق هستند.

ضوابط میراثی را به شهرداری اعلام کرده‌ایم اما هنوز جوابی نیامده

سپیده سیروس‌نیا، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز در این زمینه توضیحاتی می‌دهد.

او می‌گوید: طرح پلاسکو را شنیده‌ام اما هنوز ندیده‌ام. آن‌ها از شهرداری استعلام گرفته‌اند، ما نیز به شهرداری اعلام کرده‌ایم که باید تابع چه شرایطی باشند. بخش شمالی پلاسکو عملا در آتش‌سوزی آسیبی ندیده است، آن باید حفظ و بار دیگر مورد استفاده قرار گیرد. همچنین نظر شورای فنی در مورد بخش تخریب شده مبنی برای نصب یک المان یا یادمان از این ساختمان و شهدای آتش‌نشان پلاسکو بود.

به گفته‌ی وی همچنین دوشنبه دوم بهمن قرار بوده تا در شورای شهر بحث پلاسکو مطرح شود اما به دلیل حاضر نشدن برخی از مدعوین برگزار نشده است.

تاریخ اطراف پلاسکو را گرفته اما شهرداری نمی‌بیند!

وی با بیان این‌که در استعلام انجام شده، در مورد بخش شرقی نیز استعلام گرفته شده است، در توضیح شرایط اعلام شده از سوی میراث فرهنگی به شهرداری منطقه ۱۲ توضیح می‌دهد: بخش شمالی پلاسکو قبلا خانه "سردار معتمد" بوده است و اکنون به پارکینگ تبدیل شده است. آن ملک ارزشمند است حتی گفته می‌شود آن نخستین  دفتر مهندسی "مارکوف" بود، بر این اساس اعلام کرده‌ایم عملا ساخت‌وساز در این بنا نیز ممنوع است و آن باید به حالت اولیه برگردانده شود.

معاون میراث فرهنگی استان تهران با اشاره به موقعیت قرارگیری پلاسکو که در میان خیابان‌های فردوسی، منوچهری،لاله‌زار و جمهوری قرار گرفته است،ادامه می‌دهد: این محدوده یک لکه‌ی تاریخی ارزشمند است که یک بافت تاریخی در آن قرار دارد، نمی‌توان آن را منفک از بافت ارزشمند محدوده دید. این موارد در مصوبه‌ای که مدتی پیش به شهرداری اعلام کردیم، مطرح شده است.

سیروس‌نیا با اشاره به موقعیت‌های بناهای تاریخی قرار گرفته در محدوده‌ی پلاسکو می‌گوید: این ساختمان حریم درجه دو از مدرسه "ژاندارک" و "مشیرالدوله" است، همچنین یک بخش از لاله‌زار نیز در این حریم قرارمی‌گیرد حتی پارکینگ "اکبر" که اکنون یکی از بناهای مورد نظر برای اضافه شدن به پلاسکو است در حریم بناست که نهایتا می‌توانیم تا ارتفاع ۱۲ متر برای آن در نظر بگیریم.

وی معتقد است: ساخت پلاسکو از همان ابتدا در این نقطه و با این ارتفاع کار اشتباهی بود، این اقدام باعث بروز آن فاجعه شد. در واقع یکی از نتایج این بود که بدون فکر چنین بنایی را ساختند.

او تاکید می‌کند: بر اساس مصوبه‌ی شورای فنی ساخت‌وساز در محدوده پارکینگ ممنوع است، همچنین این عملیات در ضلع شمالی بنا ممنوع اعلام شده است. بخش شمالی مرکز تجاری پلاسکو شامل ۷۵ درصد از کل عرصه است که هیچ صدمه‌ای ندیده و قابل بهره‌برداری است بنابراین در این بخش از عرصه تخریب و بازسازی مجاز نیست.

به گفته‌ی او، از سوی دیگر پارکینگِ قرار گرفته در شرق پلاسکو، بخشی از باغ "سردار معتمد" بوده است که هنوز در بخش جنوبی آن ساختمان تاریخی "خاندان اکبر" قرار دارد، این نیز بنایی تاریخی است که نباید ساخت‌وسازی در آن رخ دهد.

سیروس‌نیا با بیان این‌که در بخش فروریخته ساختمان که مساحتی حدود ۹۵۵ مترمربع را در بخش جنوبی بنا را شامل می‌شود، ترجیح است تا نمادی از حادثه و یادآوری شهدای پلاسکو استقرار یابد و در ادامه تاکید می‌کند: میراث فرهنگی این مصوبه را ۲۲ آبان به شهرداری اعلام کرده‌ است اما با این وجود چیزی به عنوان نقشه هنوز برای ما فرستاده نشده است.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، اظهار می‌کند: پلاسکو و موقعیت قرارگیری آن؛ یک مجموعه از میراث شهری معاصر و به عنوان یک مرکز تجاری مدرن است که به دلیل وجود مجتمع‌ها و واحدهای تجاری لبه خیابان، تجارتخانه‌ها، آپارتمان‌های مسکونی داخلِ آغاز قرن معاصر، هتل‌های نوپای متعلق به میراث شهری معاصر، چند باغ تاریخی، تعدادی ویلای مسکونی مربوط به دوران آغازِ مدرنیته، چند سینما و مسجد که در بین خیابان‌های جمهوری، منوچهری و لاله‌زار قرار گرفته است و خانه‌هایی مانند مجموعه‌ی خاندان پیرنیا همگی باعث شده‌اند تا این قطعه به عنوان لکه‌ای بسیار مهم و ارزشمند باشد.

شورای شهر هم معتقد است تخریبی نباید در پلاسکو رخ دهد

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که افشین حبیب‌زاده، معاون نظارت شورای شهر تهران چند روز پیش در حاشیه جلسات شورای شهر اعلام کرد که "نیازی به تخریب ساختمان شمالی پلاسکو در ساخت ساختمان جدید نیست."

او با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی مخالفت صریحی در خصوص تخریب ساختمان شمالی داشته چرا که این ساختمان دقیقا در مجاورت بافت میراثی و خاص کلیسا و مدرسه ژاندارک است، گفت: با توجه به بازدید من و علی اعطا-سخنگوی شورای شهر- از این ساختمان متوجه شدیم که آسیب جدی در این ساختمان وجود ندارد، البته به دلیل آنکه در مجاورت ضلع جنوبی بوده نیازمند بازسازی است و از نظر تجهیزات آتش نشانی و تاسیساتی نیز نیازمند بازسازی است اما نیاز به تخریب کلی ندارد.

حبیب زاده با بیان اینکه مشاور مربوطه، سازمان میراث فرهنگی، سازمان نظام مهندسی و ... در بررسی‌ها اعلام کردند که نیاز به تخریب ساختمان شمالی نیست، گفت: باید از سازمان متولی سوال شود که چه اصراری به تخریب دارند./ایسنا