طبق اعلام اتحادیه دامداران، سالانه حدود ۹۰۰ هزار تن گوشت قرمز در کشور تولید می‌شود که بر این اساس، با توجه به شرایط مساعد تولید و مازاد دام، نگرانی برای تامین گوشت بازار داخل وجود ندارد. از سوی دیگر اگرچه گوشت قرمز نیمه نخست امسال را با کمترین رشد قیمت پشت سر گذاشت، اما به گفته فعالان این حوزه، بازار این مجصول پروتئینی در رکود بود و مصرف‌کنندگان استقبال زیادی از خرید گوشت قرمز نکردند. این کاهش تقاضا اگرچه نتوانست جلوی روند افزایش قیمت را بگیرد، اما شیب آن را ملایم کرد. به طوری که برخلاف گوشت مرغ که با ثبت تورم نقطه به نقطه ۱۲۱ درصدی در مهرماه، از جمله مواد غذایی مهمی بوده که بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرده؛ اما در مقابل، تورم نقطه به نقطه گوشت گوسفند در مهر ماه حدود ۳۲ درصد بوده است. با این حال، با توجه به قیمت بالای گوشت قرمز در بازار، سهم این کالا از سبد تقاضای خانوارها همچنان کمرنگ‌تر شده و به دلیل کاهش توان خرید، کماکان سفره‌های مردم به‌ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه خالی از این کالا است.
سرانه مصرف؛ ۲۳۴ گرم در ماه
در همین رابطه ابوالقاسم مهدوی‌زاده، مدرس اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران با انتقاد از افزایش اختلاف درآمدی در بین مردم و کاهش مصرف گوشت در کشور می‌گوید: ۱۰درصد ثروتمند کشور را اگر به۱۰ درصد فقرا تقسیم کنیم، یک نسبتی به دست می‌آید که نشان می‌دهد ثروتمندان در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴ برابر فقرا ثروت داشته‌اند؛ لذا نابرابری بیداد می‌کند. سرانه مصرف گوشت گوسفند ۲۳۴ گرم در ماه است، در حالی که این مقدار در سال ۹۵ حدود ۳۳۰ گرم بوده است.
کاهش ۵۰ درصدی مصرف گوشت
در این راستا به تازگی دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی کشور از کاهش ۵۰ درصدی مصرف گوشت در کشور خبر داده است. مسعود رسولی با بیان اینکه در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، مصرف گوشت ۵۰ درصد و مصرف مرغ ۳۰ درصد کاهش یافته است، گفته است: کاهش تقاضا باعث شده که شرکت‌های بسته‌بندی با مشکلاتی روبه‌رو شوند. زیرا شرکت‌های بسته‌بندی برای حجم تولید مشخصی هزینه کرده‌اند، اما به دلیل کاهش تقاضا تولیدات آنها نیز کم شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش قیمت گوشت در تقاضا برای خرید تغییری ایجاد کرده است یا خیر، گفت: در سال جاری مصرف گوشت ۵۰ درصد و مصرف مرغ ۳۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است. این شرکت‌ها اگر تعدیل نیرو کنند، به راحتی نمی‌توانند نیرو جذب کنند و اگر نیروهای خود را حفظ کنند، دخل و خرجشان به هم نمی‌رسد.
دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی کشور در پاسخ به اینکه آیا بالاتر بودن قیمت گوشت و مرغ بسته‌بندی‌شده علت کاهش تقاضای این محصولات در بازار نیست، گفت: از نظر ما بسته‌بندی محصولات هزینه اضافی ندارد، زیرا بسته‌بندی سودش را از ضایعات به دست می‌آورد. به‌طور نمونه وقتی مردم مرغ کامل خریداری می‌کنند، پوست و ضایعات آن را دور می‌ریزند، ولی شرکت‌های بسته‌بندی ضایعات را می‌فروشند و از پول آن برای بسته‌بندی استفاده می‌کنند.
تولید کافی گوشت قرمز
در این بین مدیرعامل اتحادیه دامداران با اشاره به شرایط مساعد تولید و مازاد دام در کشور می‌گوید: سالانه حدود ۹۰۰ هزار تن گوشت قرمز در کشور تولید می‌شود و نگرانی برای تامین گوشت بازار داخل وجود ندارد. مجتبی عالی ادامه می‌دهد: با توجه به شرایط مساعد تولید، بیش از ۳ میلیون راس دام سبک مازاد در کشور وجود دارد که فعلا برنامه‌ریزی برای مازاد دام نشده است. این فعال صنفی قیمت کنونی هر کیلوگرم دام سنگین را بین ۸۰ تا ۸۳ هزار تومان و دام سبک را ۷۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با وجود افزایش مولفه‌های تولید، قیمت دام با نرخ تمام‌شده ۲۰ هزار تومان اختلاف دارد.
مدیرعامل اتحادیه دام سبک همچنین درباره وضعیت صادرات دام گفت: صادرات دام در حال انجام است، اما به دلیل آنکه اکثر صادرکنندگان پس از دریافت مجوز به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادرات انجام دادند، بازار صادراتی به سبب انبوه دام تعریفی ندارد. با توجه به مازاد دام، صادرات اخیر تاثیری بر بازار گوشت داخل نداشته است به‌طوری که دام و گوشت همانند نرخ‌های قبل عرضه می‌شود.
پشت پرده گرانی گوشت قرمز
بر اساس این گزارش، حال در شرایطی که گوشت قرمز به اندازه کافی در کشور تولید می‌شود، سوال این است که چرا باید نرخ آن تا این اندازه گران باشد؟ در این بین کارشناسان درباره پشت پرده گرانی گوشت قرمز معتقدند: با توجه به عواملی همچون افزایش قیمت نهاده‌های دامی، کسری نهاده و همچنین مساله حذف ارز ترجیحی، انتظار افزایش قیمت گوشت در بازار ایجاد شده و این در حالی است که قیمت‌های سرسام‌آور گوشت در بازار ایران واقعی و منطقی نیست.
گرانی گوشت درپی رشد قیمت دام زنده
از سوی دیگر، رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی هم ضمن تایید افزایش قیمت این نوع گوشت در بازار گفت: دلیل افزایش قیمت گوشت گوسفندی، رشد قیمت دام زنده است که قیمت دام زنده سبک به کیلویی ۸۰ هزار تومان رسیده است. علی‌اصغر ملکی می‌گوید: قیمت گوشت روند افزایشی داشته، زیرا دام زنده در شهرستان‌ها گران شده است و طبیعتا هر مقدار که قیمت دام زنده افزایش یابد، گوشت هم به تبع آن گران می‌شود.
عدم تناسب قیمت دام و گوشت
در همین راستا مدیرعامل اتحادیه دام سبک نیز با بیان اینکه همه ساله در فصل پاییز تقاضا برای خرید گوشت در بازار افزایش می‌یابد، می‌گوید: با این حال در سال جاری تقاضای چندانی در بازار وجود ندارد. افشین صدردادرس با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی قیمت دام و گوشت تناسبی با یکدیگر ندارد، به مشکلات دامداران اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: گرانی گوشت را نباید گردن دام زنده انداخت، چرا که قیمت دام زنده افزایش نداشته است. طی ماه‌های اخیر خرید تضمینی از دامداران اتفاق نیفتاده و آنچه اتفاق می‌افتد، خرید حمایتی است. خرید تضمینی مستلزم طی مراحل قانونی و تصویب قیمت در شورای قیمت‌گذاری است. در حالی که قیمت خرید حمایتی بر مبنای جهاد استان‌ها انجام می‌شود و آن هم به سبب پر بودن سردخانه‌ها و تهاتر با نهاده، به کندی پیش می‌رود.
ناهمخوانی هزینه تولید با درآمد
بر اساس این گزارش، از سوی دیگر با توجه به اینکه وعده‌های دولت بعد از مردمی‌سازی یارانه‌ها به‌طور کامل محقق نشد، فعالان حوزه دام، به دلیل ناهمخوانی هزینه‌های تولید با میزان درآمد، آینده خوبی را برای این حوزه متصور نیستند. به عقیده آنها با وجود افزایش ۶ برابری قیمت نهاده‌های دامی، هزینه‌های کارگری، دارو و واکسن، اما قیمت دام نسبت به ماه‌ها قبل تغییر جزئی داشته است. مدیرعامل اتحادیه دام سبک ضمن تایید این موضوع می‌گوید: ما بارها اعلام کردیم که وزارت جهاد و معاونت امور دام باید توجه ویژه‌ای به گله‌های مولد داشته باشند، اما متاسفانه مسوولان تنها به تولید پروار توجه دارند، در حالی که دامداران به دلیل ناهمخوانی تمایلی به دام پروار ندارند و درنهایت به دلیل نوسان نرخ دلار، واردات گوشت صرفه اقتصادی ندارد.
روند کند صادرات
مدیرعامل اتحادیه دام سبک همچنین با اشاره به وضعیت صادرات گفت: با وجود آنکه صادرات دام کمابیش در حال انجام است، اما میزان آن رقم قابل توجهی نیست. بنابر آخرین آمار ۶۰ تا ۷۰ هزار راس دام صادر شده که در مقایسه با مازاد دام رقم قابل توجهی نیست. به گفته او، با توجه به روند کند صادرات، قیمت دام در بازار داخل افزایشی نخواهد داشت. اما درباره نرخ گوشت نمی‌توان اظهارنظری داشت، چرا که بازار گوشت دست فعالان بازار است.
تقلب در بازار گوشت
مدیرعامل اتحادیه دام سبک کشور همچنین با اشاره به تقلب در بازار گوشت گفت: عمده گوشتی که در حال حاضر در بازار عرضه می‌شود، گوشت دام نر پرواری نیست؛ بلکه گوشت دام ماده و بز است. قیمت هر کیلو گوشت گوسفند ماده نیز بین ۳۵ تا ۴۵ هزار تومان است و اتفاقی که در این بین می‌افتد، این است که دام ماده را با قیمت دام نر در بازار عرضه می‌کنند. درحالی که قیمت هر کیلو دام زنده نر پرواری بین ۶۸ تا ۷۲ هزار تومان است.
وی در ادامه تصریح کرد: شاهد این ادعا انباشتگی دام نر در دامداری‌ها است. در میادین عرضه دام کسانی که قصد خرید دام دارند بیشتر طالب دام ماده هستند و دام نر به دلیل قیمت بالاتر نسبت به قیمت دام ماده، خریداری ندارد. چون دامدارها نمی‌توانند دام‌های نرشان را به فروش برسانند، در ضرر هستند. به گفته این فعال اقتصادی، چون قیمت نهاده بالا است و توان مالی دامداران هم ضعیف شده و وعده‌های حمایت از دامداران بعد از حذف ارز ترجیحی نیز محقق نشده، آنها نیز به دنبال حذف و فروش دام‌های ماده خود هستند. برای مصرف‌کننده هم تشخیص گوشت دام نر و ماده از یکدیگر آسان نیست.
پرورش صنعتی، راهکار تولید ارزان
با این اوصاف، وزیر جهاد کشاورزی با ارائه یک راهکار پییشنهادی برای ارزان‌سازی گوشت قرمز در کشور، بر ضرورت پایدارسازی تولید و ارزان‌سازی گوشت با روش پرورش صنعتی تاکید کرده است. سیدجواد ساداتی‌نژاد با تاکید بر اینکه پایداری تولید گوشت و ارزان‌سازی با پرورش صنعتی محقق می‌شود، گفته است: باید پرورش گوسفند را صنعتی کرده و به صورت ۹۰ روزه سالنی آن را تولید کنیم. به گفته این مقام مسوول، باید تولید گوسفند از روز آغاز تولد تا پایان آن دو برابر میزان تولید مرغ تکثیر شود و به کشتار برسد که این مهم، پایداری تولید گوشت و ارزان‌سازی آن را به همراه دارد که یک پایه امنیت غذایی است.