مرگ خاموش بافت تاریخی قلات زیر چرخ خودروها

راستین آنلاین:در سال هاي اخير با توجه به گسترش شيراز به اين سمت، زمين هاي منطقه به مرور در بازار باغ شهر قبضه مي شوند و بافت قديم اين روستا در حال متروک شدن و نابودي است.

قلات از جمله روستاهاي تاريخي استان فارس است بقاياي بناهاي قديمي که تاريخ برخي از آن‌ها به قرون‌هاي پيش و بعد از اسلام مربوط مي‌شود، تاريخ استقرار انساني در اين ناحيه را به دوران‌هاي گذشته پيوند مي‌زند.

قلات به ظاهر یک روستا و در حقیقت تکه‌ای از بهشت است که روی زمین جا مانده، مانند هزاران تکه‌ای که در اقصی نقاط ایران اسلامی، این کشور را به یکی از زیباترین نقاط جهان بدل کرده است.

روستای کوهستانی قلات، چشم‌اندازها و جلوه‌های طبیعی زیبایی دارد. باغ‌های سرسبز و وسیع میوه در داخل و اطراف روستا، به ویژه در بهار و تابستان فضای دلپذیری برای گردشگری به وجود می‌آورد. بافت کالبدی معماری خیره کننده کوهستانی، کوچه‌های پرپیچ و خم که جویبارهای زلالی نیز در میان آن‌ها جاری است، جذابیت منحصر به فردی به این روستا بخشیده‌اند.

آبشارهای سه گانه روستای قلات که از میان صخره‌ها سرازیر می‌شود، از جاذبه‌ها و زیبایی‌های طبیعی روستای قلات به شمار می‌آید. حواشی رودخانه‌های شب شتری و چشمه انجیری، با پوششی از گیاهان خودرو، گل‌های وحشی و گیاهان دارویی بومادران، ختمی، آویشن، پونه، مرزه و … از جاذبه‌های کم نظیر روستای قلات محسوب می‌شوند.

کلیسای قدیمی روستا که معماری سنگی و جالب توجهی دارد، در میان درختان بلند کوچه‌های آرام روستا به جا مانده است. این کلیسا که در گذشته عبادتگاه مسیحیان ساکن در روستا بوده است، اینک به دلیل مهاجرت آنان رو به تخریب گذاشته است.

تفرجگاه‌های معروف شب شتری و چشمه انجیری که در فصول بهار و تابستان با سرسبزی و طراوت جلوه خاصی می‌یابند، گردشگران بسیاری به به سوی خود جلب می‌کنند.

آسیاب‌های آبی، گورستان قلات و نوع حجاری و حکاکی سنگ‌های آن، بازار قدیمی و سنگ فرش شده، قلعه قزل ارسلان و دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای قلات در زمره ثروت‌های طبیعی و تاریخی روستا به شمار می‌روند.

بافت تاریخی قلات با قدمتی2500 هزارساله، در روزهای  تعطیل پذیرای شمار  گسترده گردشگران از نقاط مختلف استان و  خارج از استان فارس و حتی گردشگرانی از سایر کشورها با فرهنگ و آداب و سنن مختلف است.

اما گردشگرانی که قلات را برای تفرج انتخاب می کنند تا از مواهب طبیعی ، اقلیم متفاوت و بافت تاریخی روستای گردشگری قلات دیدن کنند متاسفانه با انبوهی از زباله هایی مواجه می شوند که گاه و بیگاه از راه می رسند. زباله هایی که برگرفته از مواد مصرفی برخی ازمسافران و گردشگرانی است که با بی مبالاتی و سهل انگاری در هر جایی رها شده اند و مناظر ناخوشایندی که شایسته مردم فرهیخته این مرز و بوم نیست را رقم زده اند.

قلات روستایی چند هزار ساله و میراثی از نسل هایی فرهیخته و خردمند است که سالها پذیرای همه کسانی بوده  که به دنبال فراغتی آرامبخش بوده اندکه امروز مورد بی توجهی قرارگرفته است.ظرفیتی قابل توجه در حوزه گردشگری که گویی به فراموشی سپرده شده است.

رییس شورای اسلامی روستای تاریخی قلات که  معتقد است ،شایسته نیست با بی مبالاتی و سهل انگاری و عدم رعایت آموزه هایی که مورد تاکید دین مبین اسلام  در رعایت نظافت و پاکیزگی است امروز  قلات به این وضعیت دچار باشد با اشاره به اینکه زیرساخت های لازم برای پذیرایی از حجم کنونی گردشگر دراین روستا وجود ندارد می گوید: قلات روستایی گردشگر پذیر و تاریخی است اما متاسفانه سازمان ها و نهادهای مسوول دراین حوزه مولفه های فرهنگی و زیر ساخت های لازم برای گردشگر پذیری و توسعه این صنعت را در این روستای تاریخی   تعریف نکرده اند.

علی فولادی می افزاید:درچنین شرایطی چگونه می توان انتظار داشت که این روستای تاریخی از فضایی در شان و منزلت مردم فرهیخته آن و در خور گرشگران برخوردار  باشد.

وی با یاد آوری پیشینه تاریخی و ارزش بافت قدیمی و میراثی این روستا  می گوید : بی توجهی برخی از گردشگران مسائل و مشکلات فراوانی را برای ساکنان بافت  با ارزش و تاریخی قلات به وجود آورده است ، رها سازی زباله در طبیعت ، برافروختن آتش و شکستن شاخ و برگ درختان تنها بخشی از این مشکلات است.

فولادی که معتقد است اصلاح این رویکرد نیاز به فرهنگ سازی و کار علمی و آموزشی مداوم  داردمی افزاید:در همین راستا هر چند شورای اسلامی  با  تعبیه سطل های زباله در نقاط مختلف امکان جمع آوری و تفکیک زباله ها فراهم کرده است و طبق قراردادهایی که با پیمانکاران دارد مدام برای جمع آوری زباله ها دراین بافت برنامه ریزی و اقدام می کند اما همچنان بافت تاریخی قلات مخدوش از زباله هایی است که هر روز از راه می رسند و در همه نقاط رها می شوند .

نماینده شهرستان شیراز در شورای اسلامی استان فارس با انتقاد از وضعیت موجود می افزاید:متاسفانه هر روز شاهد شکسته شدن شاخ و برگ درختان و رها سازی آتش هایی هستیم که گرما بخش جمع تفرج خانواده هاست اما دود آن به چشم ساکنان قلات و باغداران و مالکین این درختان کهنسال و سر به فلک کشیده می رود . 

رییس شورای اسلامی روستای قلات با طرح این سئوال که  آیا شورای اسلامی می تواند برای هر کدام از آن دسته از  گردشگران بی توجه به محیط زیست و طبیعت یک مامور پاکبان بگمارد ؟می افزاید: قطعا چنین چیزی ممکن نیست. اما این امکان وجود دارد که سازمان های مسوول در حوزه گردشگری برای ترویج آموزه های فرهنگی در این روستا آستین همت  بالا بزنند و با درک بیشتر و نگاه عمیق تر و از زاویه بهتری به موضوع توسعه گردشگری در قلات نگاه کنند . 

فولادی می افزاید:: گردشگرانی که اقدام به رها سازی زباله در محیط روستا و مناطق ییلاقی آن می کنند باید بدانند که  با توجه به کوهستانی بودن منطقه جمع آوری آن با مشقت و هزینه فراوان همراه است ، هر چند  برخی از گروه های طبیعت دوست با هماهنگی شورای اسلامی ، گاه به کمک این شورا آمده و اقدام به پاکسازی طبیعت در بافت تاریخی و مناطق گردشگری نزدیک آبشار روستا می کنند اما باز هم تاکید می کنیم که ما نمی توانیم برای هر گردشگر یک مامور پاکبان بگماریم .

فولادی با تقدیر از گروه پاکسازان طبیعت فارس به مدیریت شهلا ایادی،  گروه رفتگران طبیعت فارس به مدیریت مسیح معنویان و گروه طوفان تورز به مدیریت امیر عباس طوفان و سایر تشکل های زیست محیطی که در پاسداشت و حفظ محیط زیست قلات کوشش  فراوان داشته اند اضافه می کند :  افروختن آتش در کنار تنه درختان و شکستن شاخ و برگ درختان مغایر با آموزه های زیست محیطی و حتی مغایر با فرهنگ زیستی ایرانیان است.

وی معتقد است که بایدسازمان میراث فرهنگی و گردشگری به همراه سازمان های مسوول و ارگان هایی که به صورت گروهی و اردویی به روستای قلات بازدید کننده می فرستند سهمی در آموزش و اطلاع  رسانی و تامین هزینه های پاکسازی و فرهنگ سازی دراین حوزه داشته باشند تا این طبیعت بکر و زیبا برای استفاده های مجدد خودشان و همچنین دیگران قابلیت احیا داشته باشد.

علی فولادی

رییس شورای اسلامی روستای قلات می افزاید : برای حفاظت از بافت تاریخی و ایجاد زمینه استفاده بهتر گردشگران باید همانند بسیاری از مناطق مشابه دنیا، ورود خودرو بجز در شرایط ضروری به بافت تاریخی ممنوع شود.

فولادی از رایزنی شورای اسلامی روستای قلات با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی خبر می دهد و می افزاید:متاسفانه این رایزنی ها هنوز که هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.

وی می افزاید: جهت تحقق این موضوع فضای لازم جهت پارک خودروها قبل از ورود به بافت تاریخی در نظر گرفته شده و برای حمل و نقل گردشگران به درون بافت تاریخی نیز می توان از کالسکه و اتومبیل ون استفاده کرد که در صورت تحقق معضل ترافیک شدید در بافت تاریخی و آسیب های وارده به سنگ فرش و اماکن بواسطه تردد مکرر خودرو برطرف خواهد شد.

 فولادی تبدیل اماکن مسکونی بافت تاریخی به اقامتگاه و همچنین ایجاد غرفه های عرضه محصولات سنتی را از دیگر مواردی می داند که به توسعه گردشگری در قلات کمک می کند و می گوید : رونق بافت تاریخی و استفاده بهتر از فضا و محیط در این روستا با ایجاد بازارچه های گردشگری می تواند موجب ایجاد درآمد و تامین معیشت و رونق گردشگری گردد. 

وی می افزاید:در این خصوص نیز رایزنی های لازم با ادارات و سازمانهای ذیربط  از جمله سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس جهت صدور مجوز صورت گرفته و زمینه اجرای آن مهیاست.

علی فولادی که خواستار هماهنگی بین ادارات و سازمانهای متولی جهت  تهیه و ارائه یک طرح و بسته جامع گردشگری شامل نوع ساخت و ساز و نحوه توزیع اماکن با کاربری های مختلف و دیگر مسائل مربوطه موافق با شرایط بافت تاریخی منطقه  قلات است ابراز امیدواری می کند که  بتوان از این میراث چند هزار ساله هم استفاده صحیح نمود و هم زمینه استفاده نسل های آینده را فراهم کرد.

قلات که ظرفیتی بی‌بدیل برای جذب گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود،چه در در ایام گرم سال وچه در زمستان ، هر روز پذیرای شمار زیادی از هموطنان است، اما کمبود امکانات زیرساختی، پیش‌بینی نشدن ظرفیت‌های کسب درآمد برای دهیاری، کم‌رنگ بودن نظارت‌ها بر وضعیت بهداشت و نبود برنامه‌ای کاربردی و تاثیرگذار برای جلوگیری از تخریب محیط زیست توسط گردشگران، از جمله مشکلات این روستای زیبابه‌شمار می‌رود.

قلات می‌تواند بستری مناسب برای سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری باشد، فضاهایی که بدون تخریب و آسیب‌ محیط طبیعی، جاذبه‌ای برای حضور گردشگران در این منطقه باشد.