سعید نظری در مراسم افتتاحیه طرح فرهنگی و آموزشی محلههای عمودی که در مجتمع مسکونی پاییزان منطقه ۴ شهرداری شیراز در بلوار پاسارگاد برگزار شد، گفت: توسعه اقتصادی سبب افزایش جمعیت انسانی از یک میلیارد نفر در سال ۱۸۰۰ میلادی به ۷ میلیارد نفر در قرن معاصر شد.
وی بلندمرتبهسازی را یکی از رویکردهای مهم و گریزناپذیر شهرهای بزرگ جهان برشمرد و افزود: با افزایش جمعیت، این مهم جایگاه ویژهای در برنامهریزی اجتماعی و شهری پیدا کرد.
عضوشورای اسلامی شهر شیراز با بیان اینکه بلندمرتبه سازی نخستین بار توسط مکتب فکری و جامعه شناختی شیکاگو و با هدف تامین زمین در مرکز شهر پیشنهاد شد افزود: افزایش تراکم ساختمانی در قالب بلندمرتبه سازی با هدف رفع برخی مشکلات از جمله کمبود زمین، مسکن، حمل و نقل، هزینه تاسیسات شهری و آسیب های زیست محیطی صورت گرفت.
وی با اشاره به تلاش ساختار گرایان و عملکرد گرایان در حوزه اقتصاد و جامعهشناسی برای تکمیل و توسعه اندیشههای بلندمرتبهسازی افزود: ساختارگرایان، بلندمرتبهسازی به صورت پراکنده در دل فضای سبز و عملکردگرایان بلندمرتبهسازی با حداقل فضای خصوصی و حداکثر فضای عمومی را پیشنهاد کردند.
نظری، ساخت نخستین ساختمان دارای آسانسور در تهران در دهه ۳۰ را سرآغاز بلندمرتبهسازی در ایران دانست و تصریح کرد:ساختمان پلاسکو، سرآغاز ساخت ساختمانهای بلند با اسکلت فلزی بود.
وی با اشاره به رکود ۱۰ساله بلندمرتبهسازی بعد از انقلاب در ایران افزود: رویکرد بلندمرتبهسازی دوباره در تهران توسط بخش خصوصی در پایان دهه ۶۰ آغاز شد و به یکباره مراکز شبه دولتی مانند بانکها و بنیاد مستضعفان هم در این حوزه سرمایهگذاری کردند.
وی با انتقاد از نبود مطالعات دقیق جامعه شناسی در حوزه سکونتگاه های عمودی در ایران ادامه داد: بلندمرتبهسازی در ایران رویکرد تجملاتی و لوکسگرایانه دارد.
نظری گفت: عدم توجه به هویتهای بومی در بلند مرتبه سازی، بحرانها و آسیبهای اجتماعی را به همراه خواهد داشت، که مهمترین آن بحران هویت یا احساس بی هویتی است.
وی خاطر نشان کرد: به دلیل سکونت عدهای در یک محدوده اعم از طولی یا عمودی نمیتوان اسم آن را محله گذاشت؛ برای هر محله جنبههای کارکردی مختلفی از جمله جنبههای اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی محیطی، سیاسی و عملکردی متصور است که به پویایی و حیات اجتماعی محله منجر میشود.
وی با اشاره به وجود تعاریف و عناصر بسیار برای هر محله در علم معماری و شهرسازی بیان کرد: این تعاریف در ساختمانهای بلند هم قابلیت کشف و همسان سازی دارد ولی در محلههای عمودی یا همان محلههای بلندمرتبه در ایران، انتخاب اسامی با عناوینی همچون فاز و بلوک در تقابل با هویت ایرانی و بومی محله قرار گرفته است.
نظری گفت: محلههای عمودی در ایران واجد شرایط جامعهشناختی در کشورهای توسعهیافته نیست و مباحثی همچون فضاهای عمومی، فضای سبز، پارکینگ، کتابخانه، سالن ورزشی و آمفی تئاتر با هدف توجیه اقتصادی از طرح اولیه آنها حذف میشود.
عضوشورای اسلامی شهر شیراز افزود: پیش از آنکه ساختمانهای عمودی بلندمرتبه در ایران را محله تعریف کنیم، باید آنها را سکونتگاه های بدون هویت جمعی بدانیم.
وی با اشاره به شعار پنجمین شورای اسلامی شهر و شهرداری شیراز مبنی بر انسان محوری افزود: شورای شهر و شهرداری با اتکا به این شعار، تلاش دارند تا به معیارهای انسانی در سازههای عمودی به هدف ایجاد محلههای عمودی دست پیدا کند.
نظری مهمترین راه بازیابی هویت محلهای را توجه به اصل ارتباطات و گفت و گو برشمرد و تصریح کرد: ایجاد روابط فرهنگی در بین ساکنان ساختمانهای بلند میتواند ما را به ساخت هویت اجتماعی در قالب محله برای چنین سازههایی رهنمون سازد.
وی بر ضرورت توجه به شاخصهای مکتب آمایش انسانی و یا همان سیاستهای «شهر انسان محور» در طراحیها تاکید کرد.
نظری خاطر نشان کرد: تأکید بر طراحی فضای عمومی با شاخصهای فرهنگ بومی و تلفیقی از کاربرهای فرهنگی، مذهبی، فضای سبز، خدماتی، آموزشی، تفریحی و ورزشی میتواند به هویت بخشی محلههای عمودی کمک کند.
وی با اشاره برافزایش حس مشارکت در افراد ساکن در محلههای عمودی افزود: این مشارکتها در قالب گروهها و سازمانهای محلی مثل یاوران شورا، هیئات مذهبی و ورزشی میتواند بخشی از خلاهای هویتی را جبران کند.
نظری، تشویق به سکونت و جذب جمعیتهای بومی و قومی در محلههای عمودی را در افزایش حس مشارکت اثربخش دانست.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز بر توجه به نهاد بازار تاکید کرد و افزود: این نهاد به عنوان اصل تامین کننده نیازهای عمومی در قالب بازارچههای محلی کوچک مقیاس و دائمی از ملزومات ایجاد محلههای با هویت اجتماعی شناخته شده است.
وی بر قرارگرفتن موضوع انجام مطالعات دقیق جامعهشناسی این محلهها با اولویت آسیب شناسی اجتماعی و اقتصادی در دستور کار شورای شهر، شهرداری و دانشگاهها تاکید کرد.