گناه پزشکان در ماجرای کیارستمی

ماجرای فوت عباس کیارستمی حالا تبدیل به یک آسیب اجتماعی شده است و نیاز به واکاوی دارد. شائبه خطای پزشکی منجر به فوت فیلمساز صاحبنام ایرانی،‌ اتفاقات عجیبی را رقم زد که حواشی آن همچنان ادامه دارد. رسانه‌های رسمی و مجازی پر شده از نامه‌ها و جوابیه‌های مختلف. کارگردان پرآوازه‌ای که هیچ‌وقت جنجالی نیافرید و گله نکرد، حالا بعد از مرگش ناخواسته حاشیه‌ساز شده است. اتفاقات پیرامون فوت کیارستمی و خطای پزشکی از او عبور کرده و نیشتری شده بر زخم چرکینی که گویا تا کنون به هزاران دلیل سربسته مانده بود. اما حالا این زخم باز شده و تمام کسانی که در این زمینه حرف‌هایی داشتند، زمان را مناسب دیده‌اند تا به بهانه از دست رفتن بزرگ و عزیزی مطالبات‌شان را بیان کنند.

آنچه این روزها تعجب‌برانگیز است،‌ دو قطبی شدن فضای موجود است. گویی پزشکان و سینماگران هر کدام از کُره‌ای متفاوت و با زبان و گویش و منافعی متضاد قرار است سهم خود را از این اتفاق مشخص کنند. بالطبع در دو طیف، دو گروه هم مقابل هم ایستاده‌اند. عده‌ای که طرفدار سینماگران هستند و معتقدند کارگردانی بزرگ بر اثر خطای پزشکی از دست رفته و حالا باید همه پزشکان را توبیخ کنیم و یک بار برای همیشه صدای‌ اعتراض‌مان را به گوش جامعه پزشکی برسانیم و از آنها بخواهیم تا از مواضع‌شان کوتاه بیایند، خطای‌شان را بپذیرند و به سزای اعمال‌شان برسند. در سوی دیگر، با پزشکانی مواجهیم که معتقدند جامعه پزشکی مبرا از هر خطا و اشتباهی است و اگر هم اتفاقی رخ دهد، هیچ‌کس حق ندارد به قداست جامعه پزشکی خدشه‌ای وارد کند. پزشکان نباید به کسی پاسخ بدهند و توبیخی برای اشتباه‌شان نیست. همه این اتفاقات هم پیرامون کارگردانی رخ می‌دهد که بی‌مهری‌های فراوانی دید و هیچ‌گاه شکایت نکرد.

ماجرا اما چیز دیگری‌ است؛ سوال اصلی اینجاست که این رودررویی پزشکان و سینماگران از کجا آغاز شد؟ چه کسی عباس کیارستمی را صرفا متعلق به سینماگران دانست و پزشکان را از این دایره حذف کرد؟ از کجا به بعد کیارستمی به سینماگران پیوست و پزشکان در دایره مغضوبینش قرار گرفتند؟ مگر صحبت از مرگ یک انسان نیست؟ اتفاقا این بار از انسانی سخن می‌گوییم که فقدان او به این راحتی‌ پر نمی‌شود و سخت است تصور ظهور دوباره هنرمندی چون او؟

مشکل شاید اینجاست که برخی از پزشکان در همان روزهای اولیه به جای این‌که کنار این جریان بایستند، مقابل آن قرار گرفتند. این درحالی است که قداست جامعه پزشکی ایجاب می‌کرد پزشکانی که سوگند خورده‌اند، پیش‌قدمان پیگیری پرونده کیارستمی باشند. آنها باید خودشان را به چالش می‌کشیدند و خواستار بررسی این اشتباه می‌شدند؛ چرا که بی‌شک جامعه پزشکی قرار نیست دغدغه‌ای جز نجات و سلامت جان بیماران دردمند داشته باشد.

این اتفاق می‌توانست پیامدهای مثبتی داشته باشد و به جای طغیان این همه خشم فروخورده، سبب اعتماد مضاعف مردم شود. چنین اتفاقی حاوی این پیام بود که پزشکان همواره جماعت دلسوز و از خودگذشته‌ای هستند که با خیال راحت می‌‌شود دردها را به آنها سپرد و مطمئن بود. می‌شد اطمینان حاصل کرد که جامعه پزشکی همچنان مهم‌ترین دغدغه‌اش جان انسان‌هاست و حالا که شائبه خطای پزشکی در پرونده‌ای اتفاق افتاده، این خود پزشکان هستند که پرچمدار بررسی و رسیدگی به ماجرا شده‌اند. در تمام این حواشی و جنجال‌ها چقدر جای یک شیوه اجرایی متقن خالی است. شاید اگر همه خیال‌شان راحت بود که قانون به بهترین شکل ممکن اجرا می‌شود، حالا بین این همه بیانیه و پاسخ سردرگم نمی‌ماندیم. دیگر کسی به خود اجازه نمی‌داد زشت‌ترین رفتار را در برخورد با گفته‌های البته تند داریوش مهرجویی نشان دهد و وزرای بهداشت و ارشاد مجبور نمی‌شدند مردم را به صبوری دعوت کنند. بهمن کیارستمی هم دلواپس فراموش شدن پرونده پدرش نبود و مجبور نمی‌شد هر روز خطاب به مسئولی نامه بنویسد و یادآوری کند که خانواده‌ای و جامعه‌ای چشم انتظار روشن شدن نتیجه این پرونده است.

اگرچه جامعه کنونی ما هنوز ظرفیت انتقاد ندارد، اما نقد می‌تواند سازنده باشد؛ این اتفاق به کرات ثابت شده.‌ مهم هم نیست وکیل باشی یا وزیر،‌ پزشک باشی یا پرستار. هر زمان سکانسی درباره هر کدام از اقشار زحمتکش جامعه تصویر شده، موجی از اعتراض و وا‌اسفاها گریبانگیر جامعه شده، فیلمی توقیف شده و مجموعه‌ای تلویزیونی به آرشیو صداوسیما پیوسته است. حواشی پیرامون سریال «در حاشیه» مهران مدیری یادمان هست؛ زمانی که پزشکان گله کردند که چهره وارونه‌اي از آنها تصویر شده و زحمات‌شان زیر سوال رفته است و حالا شاید برای اثبات همان اعتراض و دفاع از حقانیت‌ شغلی‌شان بهتر است در کنار خانواده کیارستمی و دوستدارانش، پرونده این فیلمساز مهم را پیگیری کنند تا اعتماد و اطمینان را نه‌تنها به سینماگران بلکه به تمام مردم ایران بازگردانند.