تیک‌تاک،بافت فرسوده شیراز آماده انفجار است

 این گنجینه سترگ در دل شهرراز برای دهه‌های متمادی به حال خود رها شده تا آتش فرسایش آن را ذره ذره به تلی از خاکستر و ویرانی بدل کرده و سرپناه امنی برای سوداگران مرگ و معتادان متجاهر و زنان خیابانی باشد. شاید اصالت‌ها و معماری‌های فاخر آن از نگاه شماری از متولیان آنقدر چشم نواز و گرانبها نیست که آستین همتی برای پایداری آن بالا بزنند و شاید آن چنان مسحور برج‌های پرطمطراق و مراکز خرید مرمرین شده‌باشند که بافت فرسوده دیگر برای شأن جلوه‌ای از زیبایی نداشته‌باشد.
با گشت‌و‌گذاری در میان کوچه پس کوچه‌های‌سنگ‌سیاه و سردزک و محله سیدذوالفقاردر‌می‌یابیم که هنوز خرده فرصتی برای پاسداشت از نشانه‌های‌فخر پیشینیان باقی مانده و‌ می‌توان امیدوار بود با بهره‌گیری از درایت مدیران دلسوز و اختصاص بودجه و اراسل دعوت نامه ای برای بخش خصوصی شاهد تحولات مثبتی در این زمینه باشیم. با سرمایه‌گذاری در میان کوچه‌پس‌کوچه‌های ‌خشتی ‌می‌توان به مواهب مادی و معنوی بی‌شماری دست یافت و اختصاص بودجه برای نگهداری از بافت فرسوده شیراز هرگز بی‌بازگشت نمی‌ماند.
با در نظر گرفتن وضعیت بودجه دستگاه‌های‌اجرایی آشکار است که شهرداری و میراث فرهنگی و دیگر دستگاه ها در این وانفسای اقتصادی به تنهایی قادر به انجام بهسازی بافت فرسوده شیراز در مقیاس وسیعی نیستند و به منظور حفاظت ارزش‌های‌به جا مانده از گذشتگان باید از بخش خصوصی حقیقی برای حضور در این عرصه دعوت به همکاری کرد. بخش گردشگری شیراز ‌می‌تواند در زمره پردرآمدترین حوزه‌های‌اقتصادی قرار گیرد و سرمایه‌داران با اشتیاق و رغبت فراوان به این عرصه وارد خواهند شد.
اما با رصد شماری از تجربه‌‌های‌پیشین در‌می‌یابیم برخی افراد از سر بی‌مایگی یا فرهنگ‌ستیزی صدمه‌های ‌زیادی به بنیه گردشگری شهر شش هزار ساله وارد ساخته و به اماکنی که در اختیار آنها قرار گرفته بود، آسیب‌های‌جبران‌ناپذیری تحمیل کردند. اگرچه کمبود منابع اقتصادی در برهه کنونی عیان است؛ با این حال این قبیل دستگاه‌های‌اجرایی موظفند در قبال واگذاری بافت‌های‌سنتی به متقاضیان، فعالیت آنان را توسط کارشناسان خبره و انعطاف ناپذیر به صورت لحظه‌ای‌رصد کرده و از بروز آسیب‌های‌بیشتر پیشگیری کنند. روشن است که نظارت بر عملکرد بخش خصوصی در بافت سنتی شیراز نیازمند اختصاص بودجه‌های‌کلان نیست و‌می‌توان با به کارگیری بازرسانی لایق و دلسوز این مسئله مهم را عملی ساخت. از سوی دیگر، بسیاری از ابنیه بافت قدیمی شیراز نیازمند تعمیر و نگهداری اساسی هستند و بهینه‌سازی اصولی آنان در گرو بهره‌گیری از گروه‌های‌ متخصص و باتجربه حفظ میراث فرهنگی است؛ چرا که ماهیت صوری بناهای خشتی نباید به راحتی جای خود را به مصالحی از جنس مدرنیته دهد و از بن مایه‌های ‌رفیع اولیه فاصله گیرند.
از یاد نبریم که در کنار همه بهره‌برداری‌های‌ تجاری و گردشگری از محله‌های‌قدیمی شیراز، هنوز جمعیت زیادی از همشهریان مظلوم، اصیل و مستضعف شهر شش‌هزار ساله در آن جا با دشواری روزگار‌می‌گذرانند و با مشکلات عدیده‌ای‌ همانند حضور همیشگی معتادان پرخطر، تجمیع زنان خیابانی، تهاتر سوداگران مرگ، اتباع بیگانه هنجارشکن و بسیاری از بزه‌های‌آشکار و نهان دست و پنجه نرم ‌می‌کنند. به همین دلیل، شایسته است نیازهای امنیتی و معیشتی  آنها در کانون توجه قرار گرفته و پیش از فروریختن سقف‌ها‌ و دیوارهای کاهگلی، راهکاری برای مقاوم‌سازی آنها به مرحله اجرا درآید. در این میان، بانک‌ها ‌و نهادهای معتبری که از اعتبارات شایان توجهی برخوردار هستند باید در اسرع وقت به میدان عمل آمده و وام‌های‌بلندمدت‌وحتی بلاعوضی را به زخمی که در دل شیراز نهفته است، اختصاص دهند. امری که در دهه‌ها ‌و سالیان گذشته به صورت زیربنایی و اصولی انجام نشد و فقط نمای بیرونی خانه‌ها‌ و سنگفرش کوچه‌ها ‌به منظور زدودن نشانه‌های‌آنی فقر و بیچارگی مردمان بافت فرسوده در مسیر مرمت سطحی قرار گرفت. اگرچه نمای بیرونی خانه‌ها‌ با لایه نازکی از کاهگل نو پوشانده شد، اما هیچ کس سراغی از پشت دیوارها و درون خانه‌ها ‌نگرفت و خبر از درد جانکاه آنها نداشت.
چنانچه متولیان امر بتوانند بافت فرسوده و سنتی شیراز را در مسیر دگردیسی قرار دهند، نام آنها در زمره کلیدداران طلایی شهرراز قرار خواهد گرفت و دعای خیر مردمان مظلوم و پرطاقت سنگ‌سیاه، سردزک، اسحاق‌بیگ، لب‌آب، سیدذوالفقار و بسیاری دیگر از خاستگاه‌های‌ریشه‌دار شهر، بدرقه راهشان خواهد بود و از اتهام پاک کردن صورت مسئله و اقدامات پوپولیستی مبرا‌ می‌مانند. از یاد نبریم که تکاپو در بافت قدیمی شیراز، بسان حرکت بر لبه تیغ‌ می‌ماند و در این زمینه باید با درایت و دقت زیادی به فعالیت پرداخت. بافت فرسوده شیراز مثل یک بمب ساعتی آماده انفجار است. تیک‌تاک؛ تیک‌تاک.
پی نوشت:
یک هزار و ۸۰۰ هکتار بافت فرسوده در شیراز وجود دارد و حدود ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفری شیراز در آنجا زندگی می‌کنند. بافت فرسوده هشت درصد مساحت شهر شیراز را تشکیل‌ می‌دهد.