استاد دراین مصاحبه به زیبایی و با درکی عمیق و تحلیلی شرایط سیاسی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی آبادان سالهای بیست و سی و بسیاری از مسایل دیگر را بیان کرد. او نه تنها خود که همه وجود و هویت آبادان پیشرو در مبارزات سیاسی و مطالبه گر در جذب مدرنیته و پیشتاز مبارزات کارگری را روایت کرد و چیزی فراتر از یک مصاحبه معمولی و ویژگی های یک شهر را با "ما" به اشتراک گذاشت .
حافظه قوی و ذهن خلاق ودیدگاه مترقی و پیشرو وآگاهی عمیق و تسلط کم نظیر او به مسائل و مقولات ادبی و تاریخی و فلسفی و البته سالها حضور در عرصه ترجمه و تالیف کتابهای ارزشمند و ماندگار در زمینه های ادبیات وفلسفه و شعر و تاریخ واندیشه و سیاست و... از او تندیسی شکوهمند ساخته است . استاد با آثاری که از خود به یادگار گذاشت چراغی روشن و ماندگار در عرصه آگاهی بخشی و روشنگری اجتماعی فرا روی نسل های دیروز و امروز فردای فارسی زبانان جهان قرار داد.
از وداع با اسلحه و پیرمردودریا ارنست همینگوی تا پیامبر جبران خلیل جبران و خانه برنارد آلبا فدریکو گارسیا لورکا وآنتیگونه سوفوکل وتاریخ سینما و معنی هنر و متفکران روس تا ترجمه تاریخ فلسفه غرب وعرفان و منطق برتراند راسل و آن کتاب خواندنی" چنین کنند بزرگان "که از نویسنده ای به نام" ویل کاپی "ترجمه کردتا تالیف کتاب درد بی خویشتنی ( الیناسیون ) و کتاب مستطاب آشپزی( با همکاری همسرش فهیمه رستگار) حدودا بیش از بیست وشش اثر ارزشمند ترجمه کرد و تعداد ده کتاب تالیف و گفتگو از او چاپ شده است.
استاد نجف دریابندری متعلق به نسلی است که دیگر تکرار نمیشوندهمان نسلی که دغدغه هاشان استقلال و آزادی وتوسعه اقتصادی وپیشرفت اجتماعی و فرهنگی و سعادت همگانی بود . او با آثارش اندیشه های خود را به روشنی بیان کرده و بارها به اشکال مختلف با تاریخ و جامعه درمیان گذارده است.
از درون جوششهای تاریخی زاده شد و در کوران حوادث مختلف قد کشید و با حضور هفتاد ساله اش در مبارزات سیاسی و اجتماعی و تلاشهای خستگی ناپذیر ادبی و فرهنگی درسن نودویک سالگی چشم برجهان فروبست.
به یاد این بزرگمرد کم نظیر تاریخ معاصر ایران سکوت کنیم وسپس به آثاری که خلق کرده است همراه با آخرین سوال حسین میرزایی با استاد همراه شویم : سوال آخرم را می پرسم نجف دریابندری چقدر خودش را مدیون زندگی در شهر ابادان می داند ؟
-استاد نجف دریابندری : فکر می کنم زندگی در آبادان اتفاق افتاده است وبنده را که ملاحظه میکنید ساخته و پرداخته آن محیطم .
آبادان به لحاظ فرهنگی شهر خیلی پیشرفته ای بود اما حالا نمیدانم چطوری است .ما در آبادان کتابخانه و باشگاه و روزنامه و خیلی امکانات فرهنگی دیگر داشتیم و... استاد در این آخرین پاسخ خود با ظرافت تمام به مخاطبان و باشندگان همه جوامع یادآور می شودکه انسان محصول شرایط اقتصادی و محیط اجتماعی و فرهنگی است. همراه با این اندیشه نغز و کارساز باید گفت وخواست : حال که خصایل و سجایای انسانی محصول محیط است پس بیاییم محیط را انسانی کنیم . درسال ۱۳۹۶ سازمان میراث فرهنگی اگرچه با تاخیر اما به درستی استاد نجف دریابندری را به عنوان گنجینه زنده بشری ثبت کرد اما او پیش از این با زندگی و آثارش خودرا در قلب میلیونها خواننده فارسی زبان به ثبت رسانده بود . آری اینگونه بود که پیرمرد به دریا پیوست. یادش گرامی