روزهای خوب در انتظار روستاهای فارس/توجه به اشتغال عامل توسعه پایدار روستاها

اما بهبود رتبه فارس از 29 در سال 91 به 13 در سال 95، نشان‌دهنده رشدی مناسب است.روندامیدوارکننده ای که  پس از سال 95 هم ادامه داشته است.

اما به اعتقاد کارشناسان یکی از بخش هایی که درایجاد اشتغال می بایست مورد توجه جدی قرارگیردروستاهاست.

در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، الگوی رشد روستایی به مثابه ی راهبرد با اهمیت برای تامین نیازهای اساسی و توزیع بهینه منافع ناشی از توسعه ملی است و کارشناسان حوزه های مختلف نظریات متفاوتی را در این مورد ارایه کرده اند.

اهمیت اشتغال در روستا ها

به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران توجه ویژه به روستاها و برنامه ریزی برای توسعه روستایی علاوه بر افزایش تولید ناخالص ملی، موجب ماندگاری جمعیت مولد به ویژه جوانان و نوجوانان در این مناطق شده و جامعه را از پیامدهای مهاجرت و حاشیه نشینی، مشاغل کاذب، فقر و آسیب های اجتماعی می رهاند.

از سال 1327 که اولین برنامه توسعه روستایی کشور تدوین شد، تلاش های پراکنده ای برای توسعه این مناطق کلید خورد و این امر در تدوین برنامه های عمرانی کشور نیز تا حدودی مورد توجه قرار گرفته، اما با جرات می توان گفت اقدام بایسته، همه جانبه نگر و اثرگذاری در راستای توسعه روستایی برای پیشگیری از پدیده مهاجرت به شهرها صورت نگرفته و با وجود بردن امکانات پایه به مناطق روستایی و صرف هزینه های سنگین برای شاخص های رفاه ، همچنان علامت سئوال بزرگی در مقابل مقوله مهاجرت به شهرها و خالی شدن بسیاری از روستاها از جمعیت وجود دارد.

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، تعداد آبادی های دارای سکنه کشور 62 هزار و 284 آبادی است که 536 آبادی در مقایسه با سال 1390 افزایش داشته است. همچنین تعداد آبادی های دارای 20 خانوار یا 100 نفر جمعیت ساکن و بیشتر که در قالب روستا تعریف می شود 39 هزار و 601 روستا می باشد که نسبت به سال 1395، یک هزار و 335 روستا به تعداد روستاهای کشور افزوده شده است و در مجموع، از جمعیت کل کشور 20 میلیون و 730 هزار و 625 نفر متعلق به جامعه روستایی است که سهمی معادل 26 درصد از جمعیت کل کشور را دربرمی گیرد.

 میانگین سهم جامعه روستایی در دیگر نقاط دنیا براساس آمارهای جهانی در سال 2014 نیز، شامل اروپا 27 درصد، آسیا 52 درصد، ژاپن 7 درصد، هند 68 درصد و انگلستان حدود 23 درصد می ­باشد.  

همچنین، 6 میلیون و 386 هزار و 582 نفر از جمعیت شاغلین کل کشور، متعلق به جامعه روستایی است که سهمی معادل 28 درصد از اشتغال کشور را دارد.

 از این میزان، 94 درصد اشتغال روستایی در اختیار بخش خصوصی است و تنها 6 درصد اشتغال مربوط به حوزه دولتی است، که از این منظر، بخش خصوصی در تقویت تولید و اشتغال روستایی نقشی به مراتب مهم تر و اساسی تر از دولت دارد.

از مجموع شاغلین جامعه روستایی نیز، 50.3 درصد در بخش کشاورزی، حدود 25.4 درصد در بخش صنعت و حدود 24.3 درصد در بخش خدمات مشغول به فعالیت می باشند.

فارس استان پیشرو در ایجاد اشتغال روستایی

خشکسالی های پی در پی در نقاط مختلف استان فارس  یکی از اصلی ترین دلایل مهاجرت جوانان روستایی به شهرها است، چرا که نبود آب کافی برای کشاورزی موجبات بیکار شدن جوانان را فراهم کرده و آنان نیز برای گذران زندگی و تامین معاش خانواده مجبور به ترک محل زیست خود و مهاجرت های بی برنامه شده اند.

علاوه بر کم آبی و کاهش نزولات آسمانی، می توان گفت که توسعه و پیشرفت ناگهانی فناوری ارتباطات نیز فرهنگ و اصالت روستاییان همه نقاط کشور به خصوص استان فارس را تحت الشعاع خود قرار داده است به شکلی که دیگر جوانان و نوجوانان روستا تمایلی به زندگی روستایی نداشته و شیفته زرق و برق و رفاه شهرها می شوند و مهاجرت به کانون های شهری را به هر قیمت در اولویت کار خود دارند، بدون آنکه آمادگی فرهنگی و اجتماعی و مهارت های لازم زیستن در محیط های بزرگتر را فراگرفته باشند.

تکالیف هر یک از اعضای خانوار در روستاها بر اساس تعاون و کارویژه های سنتی در راستای اقتصاد محور است و برای مثال نقش مدیریتی زن در هسته خانواده علاوه بر تربیت فرزندان و راهبری امور خانه در حوزه معیشت نیز دوشادوش مردان است ولی این تکالیف و مهارت های لازم زیستی آن زمین تا آسمان با یک زن شهرنشین متفاوت است.

اشتیاق حضور روستانشینان برای زندگی درشهر نیازمند مولفه ها و پیش درآمدهایی است که برای آن برنامه ریزی های لازم نشده و تضاد نقش ها و رویارویی با کارویژه های زندگی مدرن پس از مهاجرت به شهرها بستر مناسبی برای آسیب پذیری این خانواده ها فراهم می کند.

برخی سیاست های ناکارآمد مصرف گرا در گذشته، نسبت به آموزش نیروهای بهره بردار روستایی حساسیت لازم را نداشته و همین امر موجب شده استفاده نادرست کشاورزان از قنات ها و چاه های آب، در کنار پدیده خشکسالی، حوزه مهم اقتصاد کشاورزی را به دلیل سنتی ماندن با چالش های اساسی رو به رو کند و پیامدهای جدی در معیشت و رونق زیست روستایی ایجاد کند.

اما درچنین شرایطی به نظر می رسد که مفاهیم پیشرفت فناوری برای روستاها باید در قالب برنامه های کارآمد مکانیزاسیون کشاورزی، شبکه آبیاری نوین، کشت کم آب بر، نگاه عمقی به اصالت فرهنگی روستا برای توسعه گردشگری و مشاغل خانگی دیده شود و این مهم به درستی در دولت یازدهم و دوازدهم در استان فارس  مد نظر قرار گرفته است .

اتفاقی که باعث شده استان فارس به عنوان یکی از استان های برتر درایجاد اشتغال روستایی و تخصیص تسهیلات ایجاد اشتغال در این بخش معرفی وتوسط وزیرتعاون، کارورفاه اجتماعی استاندار فارس مورد تقدیر قرارگیرد.

تصویب 1008 طرح اشتغال فراگیر و روستایی عشایری  در فارس

درچنین شرایطی مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی فارس از تصویب ۱۰۰۸ طرح اشتغال فراگیر و روستایی و عشایری با اعتبار بیش از ۵۸۳ میلیارد تومان در فارس خبر می دهد و می گوید: تمام تلاش ما برای ایجاد یک تعریف مشترک برای تحقق اشتغال و ارائه تسهیلات اشتغال آفرین است.

سهراب مختاری میزان تسهیلات پرداخت شده درحوزه اشتغال روستایی را تا پایان سال 96 بیش از ۱۰۳۲ میلیارد تومان اعلام می کند و می گوید از این رقم تاکنون حدود 400 میلیارد تومان به استان ابلاغ شده است.

 دبیرکارگروه تخصصی اشتغال استان فارس بابیان اینکه دربحث اشتغال روستایی و عشایری کل اعتبارات بیش از ۵۱۵ میلیارد تومان است می افزاید از این مبلغ ۱۸۰ میلیارد ابلاغ و ۶۷ میلیارد تومان تخصیص یافت.

مختاری از ثبت  1642در بحث اشتغال فراگیر خبرمی دهد و می افزاید:از این تعداد ۷۸۴ طرح در شهرستان تصویب و ۵۳۷ طرح در شورای فنی شهرستان و سپس ۲۳۰ طرح با رقم بیش از ۱۹۷ میلیارد تومان در استان تصویب شده است.

عزم دولت برای ایجاد اشتغال فراگیر در روستا ها

مدیرکل امور روستایی استان فارس نیز با بیان اینکه کل مبلغی که دولت برای وام فراگیر اشتغال به روستائیان در نظر گرفته 12 هزار میلیارد تومان است، می گوید: سود این تسهیلات حدود 6 درصد است و زمینه‌های کشاورزی، میراث فرهنگی، صنایع کوچک و حمل ونقل برای دریافت این تسهیلات معرفی شدند.

سیدکمال پاک فطرت با بیان اینکه باید زمینه ماندگاری روستائیان در روستاها را فراهم کرد، می افزید: علاوه بر این تسهیلات 2 تسهیلات 20 میلیارد تومانی و 10 میلیارد تومانی از طریق بانک سینا و پارسیان نیز برای روستاها در نظر گرفته شده است.

جایگاه روستاها در برنامه های کلان توسعه و آمایش کشور به عنوان قطب مولد و پایه جایگاه قابل توجهی است .با بروز اتفاقات خوب اینچنینی در روستا ها ،توجه به اشتغال درآنها باید منتظر روزهای خوبی برای روستاهایی باشیم که روزگاری نچندان دور نقش تاثیرگذاری دراقتصاد استان فارس داشتند.