راستین آنلاین بنیامین آل علی گرافیست،مجمسمه ساز،عکاس،نقاش و کارتونیست شیرازی که ظاهراهنرمند بودن را ازنقاش بودن پدرش به ارث برده،درحالی شامگاه پنجشنبه 6آبان درزوم نشست که به گفته خودش پس ازیک وقفه درخلق اثر کارتونی دریک دوره 8ساله دردوران دولت مهرورز،باروی کارآمدن دولت حسن روحانی و بازترشدن فضای مطبوعات باردیگربه تولیدکاریکاتورپرداخته است.
هرچه به جلو می رویم آثاربهتر می شوند
مسئول خانه کاریکاتورشیرازکه به عنوان منتقددراین نشست سخن می گفت، در ابتدای صحبت هایش با ارائه تعریف و تاریخچه ای از هنر کاریکاتور،ورود این هنر به مطبوعات ایران را دارای قدمتی 116 ساله دانست و گفت:اولین کاریکاتورمطبوعاتی را شخصی بنام حسین الموسوی درروزنامه ادب درمشهد به چاپ رساند.
محمدجوادزارع مهذبیه درادامه با اشاره به نقش تاثیرگذار کاریکاتور درانتقال مفاهیم موجوددرجامعه و استقبال عامه مردم از وجود این هنر در مطبوعات گفت:پس از ادب، درنشریه ای که با عنوان ملانصرالدین در تبریز چاپ می شد،زیرکی سردبیر آن دراستفاده از کاریکاتوردراین نشریه دوزبانه آذری – فارسی باعث شد تا تیراژملانصرالدین در آن زمان به 13 هزار نسخه برسد.
وی کاریکاتور را رشته هنری سختی دانست که خالق آن ناگزیراست بدون کلام با مردم حرف بزند.
زارع مهذبیه جامعه کاریکاتوریست ها را جامعه ای خلوت معرفی کرد و گفت:کاریکاتوریست برای انتقال حرف و ایده اش احتیاج به هیچ مترجمی ندارد.
جوان برتر فرهنگ و هنر استان فارس در جشنواره ملي حضرت علي اکبردرسال 86،درادامه با انتقاد از نگاه غیرحرفه ای به فعالیت کاریکاتوریست ها گفت:دربرخی از کشوردرآمدو حقوق کاریکاتوریست ها آنچنان بالاست که یک کاریکاتوریست آمریکای لاتین می تواند با درآمد حاصل از کاریکاتورکشیدنش جزیره شخصی بخرد!
زارع مهذبیه با بیان اینکه کاریکاتوریست باتوجه به حساسیت سیاسی حاکم برجامعه به دنبال این است تا اتفاقاتی که ازدیده نهان می ماند را به اطلاع عموم مردم برساندافزود:وجودهارمونی بین سیاست های حاکم بریک نشریه و اثرکاریکاتوریست یک ضرورت است.
وی کارهای بنیامین آل علی را به لحاظ خلاقیت ،سوژه یابی و استفاده از تکنیک های متفاوت قابل دفاع دانست و افزود:درآثاراین کارتونیست شیرازی هرچه که به جلو می رویم،کارها ازلحاظ زاویه دید،انتخاب رنگ و... بهترازقبل می شود.
محمدجوادزارع مهذبیه
هنرمندی با یک نگاه ملی
اما درادامه این نشست دیگرمنتقدحاضردراین جلسه که با بررسی حدود200 اثر از بنیامین آل علی به آنالیز کارهای او پرداخته بود گفت:
بررسی آثارآل علی نشان می دهد که نگاه این کارتونیست بیشتریک نگاه ملی است.
مسعودعباسی بابیان اینکه 65درصدازآثار«بنامین» را سوژه های ملی تشکیل می دهند،سهم سوژه های بین المللی را درآثاراین هنرمندشیرازی20 درصد،فارس و شیراز را 10درصدو منطقه را5 درصدعنوان کردو افزود:اگربخواهیم آثارآل علی را به لحاظ موضوعی تقسیم بندی کنیم آنگاه سوژه های اجتماعی درآثارآل علی 50 درصد کل آثاراورا به خود اختصاص می دهد.
این مدرس دانشگاه سوره سهم مفاهیم اقتصادی را درآثار آل علی 25درصد ،محیط زیست10درصد،ورزش وبهداشت جامعه 10درصد و میراث فرهنگی را 5 درصد بیان کرد و گفت:اینکه در یک نشریه ودرستون کاریکاتورآن به مسائل بهداشت جامعه نگاه ویژه ای می شود قابل تقدیراست.
وی آل علی را کارتونیستی قائل به رعایت فرم معرفی کردو افزود: به خوبی مشاهده می شود که دربررسی کارهای او رعایت فرم حاکم است.
عباسی شناخت خوب ازرنگ وزاویه دید متفاوت را ازدیگر ویژگی های بارز آل علی در خلق آثار کارتونی دانست و افزود:نگاه متفاوت این هنرمندشیرازی که ازتایپوگرافی به گونه ای هوشمندانه درآثارش استفاده می کند،ریشه درنگاه قوی او به عنوان یک عکاس دارد.
این کارشناس گرافیک استفاده ازچهره های مینیک درآثاربنیامین آل علی را ازدیگرویژگی های آثاراو دانست و گفت:آل علی با استفاده ازچندخط درچهره های موجوددرآثارش یک حس و حال قوی رادردرکارتون هایش به مخاطب عرضه می کند.
مسعودعباسی
فضای متفاوت و محتاطانه حاکم بررسانه های فارس
درادامه این نشست، مدیرمسئول روزنامه افسانه باقبول نقد واردشده درخصوص سهم کم سوژه های استانی درآثارکارتونیست روزنامه اش گفت:شاید فضای متفاوت و محتاطانه حاکم بررسانه های فارس باعث شده تا این اتفاق بیافتد.
پیمان بهادری فضای حاکم بررسانه و مطبوعات بسیاری از استان های دیگر کشوررا بازترازفضای حاکم بررسانه های فارس دانست و افزود:این تفاوت را می توان حتی درمقایسه رسانه های استانی نظیربوشهر و فارس به خوبی لمس کرد.
وی با ذکر خاطره ای از انتشار یک عکس خبری از آیت الله حائری شیرازی که توسط بنیامین آل علی درحدود یک دهه قبل تهیه شده بودافزود:درحالیکه ازنگاه کارشناسان این عکس یک عکس بسیار زیبای خبری بود،انتشارآن درروزنامه افسانه موجب بروزبرخی دلخوری ها شد.
بهادری هزینه داربودن تولیدبرخی کاریکاتورها برای روزنامه را یکی دیگراز عوامل بسته بودن دست کاریکاتوریست و مدیران رسانه های فارس دانست و افزود:شایدبه همین دلیل باشدکه سهم سوژه های ملی درآثار آل علی بیشترازسوژه های محلی است.
مدیرمسئول روزنامه افسانه شیراز،طراحی لوگوی نشریاتی نظیر روزنامه افسانه،ویژه نامه بازارچه وماهنامه شاخه طوبی را کارهای ماندگاربنیامین آل علی دانست و گفت:نباید ازنقش مریم پیشرو(همسر بنیامین آل علی)در کمک کردن به او درارائه سوژه و ایده پردازی درآثارش غافل شد.
پیمان بهادری
کاریکاتور با ناهید به شیرازآمد
درادامه این نشست،سیروس رومی بااشاره به صحبت های محمدجوادزارع مهذبیه درخصوص تاریخچه ورود کاریکاتوربه مطبوعات ایران،این تاریخ راقابل بررسی دانست و گفت:کاریکاتوربا نشریه ناهید متعلق به میرزاابراهیم ناهید،حدود100 سال پیش به مطبوعات فارس ورودپیداکرد.
این مورخ مطبوعات درادامه به توقیف یک نشریه درسالهای پایانی سلسه قاجاراشاره کرد و افزود:انتشاریک کاریکاتور در یکی ازنشریات آن زمان باعث شد تا هرمدیرمسئولی بخواهددرنشریه اش کاریکاتورچاپ کند،ملزم به اخذمجوز برای انتشارکاریکاتوردرنشریه اش شود.
رومی روزنامه افسانه را نشریه ای پیش رو درانتشارکاریکاتوردرتاریخ مطبوعات بعدازانقلاب درفارس دانست و افزود:«من بنیامین را عکاسی شجاع و با جرات می دانم که کمتر می توان شهامت و جرات او را دروجودعکاسان خبری امروزشیرازمشاهده کرد.»
سیروس رومی
عنوان پایتخت فرهنگی هنری برای شیرازیک طنزاست
زمانی که نوبت به سوژه نشست پانزدهم رسید،او ایران را کشوری سرشارازسوژه برای خلق کاریکاتوردانست و گفت:یک کاریکاتوریست با چرخشی 360 درجه به دور خودش می تواند 360 سوژه را برای خلق کاریکاتور بیابد.
بنیامین آل علی باانتقاداز آنچه او نبود بانی هنری در فارس می خواند افزود: عنوان پایتخت فرهنگی هنری برای شیرازیک طنزاست.
این کاریکانوریست شیرازی با ذکر خاطره ای از کسب یک مقام ملی در یکی از جشنواره فجر گفت:درحالیکه برخی از مسئولین هنری استان فارس گمان می کردند که فقط سینماست که جشنواره بین المللی فجر دارد،درکمال تعجب و پس از کسب یک مقام دریکی از جشنواره های بین المللی کاریکاتور فجر،مشاهده کردم که برخی سایت های خبری استان کرمانشاه مرا فرزند برومند این استان معرفی کرده اند!
وی غم داربودن را یکی ازویژگی های کاریکاتوریست ها دردنیا دانست و گفت:«تا غم نداشته باشی نمی توانی کاریکاتورخلق کنی!»
آل علی برای اثبات این حرفش به خاستگاه کنونی کاریکاتوردرجهان اشاره کرد و گفت:درحال حاضربهترین کاریکاتوریست ها ازکشورهایی نظیراروپای شرقی،آمریکای لاتین و جنوب آسیا می آیند.
این هنرمند شیرازی دربخش دیگری از صحبت هایش بااستقبال از حرکت روبه جلو رسانه های فارس دراستفاده از کاریکاتور، خواهان توجه بیش از پیش مسئولان به مسائل فرهنگی شد و گفت:آخرین باری که به خاطردارم به هنرمندان دراستان فارس بها داده شددوران استانداری دکتر محمدابراهیم انصاری لاری بود،اما پس از او هنرمندان کف زمین رها شدند!
بنیامین آل علی
«بنیامین»به چندین هنرآراسته است
رئیس مرکزاسنادوکتابخانه ملی استان فارس که همچون نشست های گذشته روزنامه نگاردرزوم در پایان این نشست سخن می گفت ،بنیامین آل علی را آراسته به چندین هنردانست و گفت:این هنرمندشیرازی با نگاه تیزبین خود،همواره سرزنده،با مطالعه وبا تعهدکارمی کند.
کوروش کمالی سروستانی،فضای کلی برمطبوعات کشور رادرحوزه استفاده ازکاریکاتورخوب توصیف کرد و گفت:بررسی آثارمنتشرشده درنشریاتی نظیرگل آقا ،چلچراغ و یا خط خطی نشان می دهد که فضای کارکردن برای کاریکاتوریست ها،پس از انقلاب، آنطورکه برخی ها می گویند بسته نبوده است.
وی در عین حال به فضای متفاوت حاکم بر رسانه های فارس درمقایسه با دیگر استان های کشور اذعان کردوگفت:وجودچنین فضایی کاریکاتوریست های استان را به سمت خلق آثاری با سوژه های ملی سوق داده است.
این نشست با اهدا لوح یادبودی از سوی مرکزاسنادو کتابخانه ملی استان فارس به بنیامین آل علی خاتمه یافت.
کوروش کمالی سروستانی